In 1934 is de “Liga voor Passieve Luchtbescherming van de Bevolking en de Burgerlijke instellingen” opgericht als gevolg van het toenmalige gespannen internationaal klimaat. De vrijwilligers van de liga moesten bij eventuele luchtaanvallen de bevolking waarschuwen, de eerste zorgen toedienen en het puin ruimen na de bombardementen. In 1938 werd beslist om de Liga, inmiddels “Passieve Luchtbescherming” genoemd, onder te brengen bij Defensie en niet meer bij Binnenlandse Zaken. Tijdens de tweede wereldoorlog is gebleken dat de Passieve Luchtbescherming, in tegenstelling tot het leger die zich in Londen teruggetrokken had, in België moest blijven om de mensen te beschermen en te helpen. Om die reden is in 1940 beslist dat zij bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken ondergebracht moesten worden.

Nu, 70 jaar later, wordt er in een aantal media gesproken over een terugkeer naar de situatie van het interbellum waarbij de operationele eenheden van de Civiele Bescherming opnieuw onderdeel zouden worden van Defensie. Als Directeur-Generaal Civiele Veiligheid heb ik uiteraard mijn vragen bij dit voorstel.
De opdrachten van de Civiele Bescherming bestaan er grotendeels in om kosteloos technische en gespecialiseerde steun te bieden aan de brandweer. Hiervoor is een gemeenschappelijke cultuur van civiele veiligheid en dagelijkse samenwerking met deze hulpdiensten onontbeerlijk. Een integratie van de Civiele Bescherming in het leger zou de afstand met deze hulpdiensten onvermijdelijk vergroten.  Het zou ook een verlies in coherentie in de organisatie van de hulpverlening van burgers in nood betekenen, waar dit momenteel gegarandeerd kan worden door de groepering van brandweer en Civiele Bescherming onder de koepel van de Algemene Directie Civiele Veiligheid bij de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken.
Een ander risico is dat de brandweerkorpsen zich genoodzaakt gaan voelen om zelf in bepaald zwaar materieel te investeren waardoor de overheveling van de Civiele Bescherming naar Defensie in bijkomende kosten voor gemeenten zou resulteren.
Voor internationale interventies in het kader van de Europese Civiele Bescherming of de Verenigde Naties waarbij brandweer en Civiele Bescherming mensen in het buitenland gaan helpen, is het een vereiste dat zij door de geholpen bevolking als burgerlijke hulpdiensten gepercipieerd worden. Dit om te vermijden dat ze negatieve reacties krijgen van de lokale bevolking, ze onnodig in gevaar gebracht worden en dat zo de hulpopdracht in het gedrang komt.

Dit zijn uiteraard slechts enkele argumenten. Zo is er bijvoorbeeld nog de problematiek van het administratieve en geldelijk statuut, alsook de specifieke toestand van de gewetensbezwaarden onder ons personeel. De interventies die we uitvoeren voor lokale en provinciale overheden zijn ook niet aangekaart. Bovendien ben ik ervan overtuigd dat ons personeel nog heel wat andere argumenten kan aanbrengen waarom een integratie van de Civiele Bescherming bij Defensie niet aangewezen is.

Mijn intentie voor deze blog is echter niet om een exhaustieve lijst van argumenten tegen dit voorstel te geven. Voor zover we bij de Algemene Directie Civiele Veiligheid op de hoogte zijn van de voorbereidingswerken rond het toekomstig regeerakkoord waar momenteel over onderhandeld wordt, is deze optie intussen zelfs van de onderhandelingstafel geveegd. Ik wil voornamelijk trachten de ongerustheid bij ons personeel weg te nemen. Ik betreur het dat zij deze geruchten over hun toekomst via de pers hebben moeten vernemen en dat we hier de komende weken vermoedelijk ook nog geen absolute zekerheid over zullen hebben.

Zelf ben ik er van overtuigd dat een integratie bij Defensie geen oplossing zal bieden voor de uitdagingen waar we bij de Civiele Bescherming voor staan. We moeten de komende jaren werken aan een beter administratief en geldelijk statuut dat vergeleken moet worden met dat van het operationeel personeel van de nieuwe hulpverleningszones, en aan een nieuwe arbeidstijdregeling. We moeten creatieve oplossingen vinden om de investerings- en werkingskredieten op te krikken en we moeten nog nauwer gaan samenwerken met brandweer en politie. Het is ook van het allergrootste belang dat we een oplossing vinden voor het nijpende personeelstekort en de vergrijzing bij onze collega’s van de operationele eenheden. Misschien moeten we ons dus eerder, omgekeerd, afvragen of het geen betere oplossing is om militairen die minder geschikt zijn voor strijdopdrachten ter beschikking te stellen van de Civiele Bescherming bijv. onder de vorm van een militaire detachement van Civiele Bescherming?

In elk geval houden we eraan ons personeel op de hoogte te brengen van zodra we meer, gevalideerde informatie hebben over de toekomst van onze organisatie.